زمان مصرف قرص اورژانسی
قرص اورژانسی یکی از روش‌های موقت برای جلوگیری از بارداری ناخواسته است که معمولاً پس از برقراری رابطه جنسی محافظت‌نشده یا شکست روش‌های جلوگیری مانند پاره شدن کاندوم مصرف میشود. آشنایی با زمان صحیح مصرف این قرص نقش بسیار مهمی در مؤثر بودن آن دارد. در ادامه به بررسی دقیق زمان مصرف، نحوه عملکرد و نکات مهم درباره قرص اورژانسی می‌پردازیم.
قرص اورژانسی چیست؟
قرص اورژانسی، که به آن قرص ضد بارداری اضطراری نیز گفته میشود، حاوی دوز بالای هورمون‌هایی مانند لوونورژسترول یا اولیپریستال است که با مهار تخمک‌گذاری، ضخیم کردن ترشحات دهانه رحم و جلوگیری از لانه‌گزینی تخم بارور شده در رحم، از بارداری جلوگیری میکند. این قرص‌ها به هیچ وجه جایگزین روش‌های دائمی جلوگیری از بارداری نیستند و فقط در شرایط اضطراری تجویز می‌شوند.
بهترین زمان برای مصرف قرص اورژانسی
مهم‌ترین عامل در اثربخشی قرص اورژانسی، زمان مصرف آن است. هر چه زودتر این قرص پس از رابطه جنسی بدون محافظت مصرف شود، احتمال جلوگیری از بارداری بیشتر خواهد بود.
-
در ۲۴ ساعت اول: بیشترین اثربخشی را دارد و حدود ۹۵٪ از بارداری‌ها را می‌تواند پیشگیری کند.
-
بین ۲۴ تا ۴۸ ساعت: اثربخشی کمی کاهش می‌یابد و به حدود ۸۵٪ می‌رسد.
-
بین ۴۸ تا ۷۲ ساعت: تأثیر آن به حدود ۵۸٪ می‌رسد.
-
بعد از ۷۲ ساعت: معمولاً توصیه نمی‌شود، مگر در مورد قرص‌هایی مثل اولیپریستال که تا ۵ روز قابل استفاده هستند، اما باز هم اثربخشی به‌شدت کاهش می‌یابد.
بنابراین، توصیه میشود مصرف قرص اورژانسی بلافاصله پس از رابطه محافظت‌نشده انجام شود.
انواع قرص اورژانسی و تفاوت زمانی مصرف
دو نوع رایج از قرص‌های اورژانسی در دسترس هستند:
-
لوونورژسترول (LNG): باید تا حداکثر ۷۲ ساعت پس از رابطه مصرف شود.
-
اولیپریستال استات (UPA): قابلیت مصرف تا ۱۲۰ ساعت (۵ روز) پس از رابطه جنسی را دارد و ممکن است در ساعات انتهایی اثربخشی بالاتری نسبت به لوونورژسترول داشته باشد.
بنابراین، نوع قرصی که مصرف می‌کنید نیز در بازه زمانی مجاز تأثیر دارد.
اگر چند بار در ماه رابطه اضطراری داشتیم، چطور؟
قرص اورژانسی فقط برای استفاده گه‌گاه طراحی شده و نباید به‌طور مکرر در یک سیکل قاعدگی مصرف شود. مصرف مکرر می‌تواند باعث بروز اختلال در چرخه قاعدگی، عوارض هورمونی و کاهش اثربخشی شود. اگر نیاز به پیشگیری مکرر دارید، باید به فکر استفاده از روش‌های دائمی‌تر مانند قرص‌های روزانه یا IUD باشید.
آیا مصرف دیرهنگام باز هم تأثیر دارد؟
اگرچه مصرف قرص اورژانسی حتی در ساعات پایانی (مثلاً روز سوم) می‌تواند تا حدی مؤثر باشد، اما تأخیر در مصرف به‌طور چشم‌گیری شانس موفقیت را کاهش می‌دهد. در مواردی که بیش از ۷۲ ساعت گذشته باشد و قرص لوونورژسترول مصرف شود، اثربخشی تقریباً از بین رفته و توصیه نمی‌شود.
آیا قرص اورژانسی باعث سقط جنین میشود؟
خیر، قرص اورژانسی باعث سقط جنین نمی‌شود. این قرص‌ها فقط مانع از تخمک‌گذاری یا لانه‌گزینی تخم بارور شده در رحم می‌شوند. در صورتی که تخمک‌گذاری انجام شده باشد و لقاح صورت گرفته باشد و جنین در رحم جای گرفته باشد، قرص اورژانسی نمی‌تواند بارداری را متوقف کند.
عوارض احتمالی پس از مصرف قرص اورژانسی
برخی از عوارض شایع پس از مصرف این قرص شامل موارد زیر هستند:
-
تهوع و استفراغ
-
سرگیجه و سردرد
-
حساسیت پستان‌ها
-
بی‌نظمی در قاعدگی (تأخیر یا زودتر آمدن پریود)
-
خستگی یا درد پایین شکم
اگر استفراغ ظرف دو ساعت پس از مصرف قرص رخ دهد، نیاز به مصرف مجدد دارو وجود دارد.
نتیجه‌گیری
قرص اورژانسی یک راه‌حل موقت و اضطراری برای جلوگیری از بارداری پس از رابطه جنسی محافظت‌نشده است. اما اثربخشی آن به شدت وابسته به زمان مصرف است. برای داشتن نتیجه‌ای مطمئن، بهتر است بلافاصله پس از رابطه، و حداکثر تا ۷۲ ساعت، قرص مصرف شود. توصیه میشود این روش را تنها در مواقع ضروری به‌کار ببرید و برای پیشگیری‌های بلندمدت، از روش‌های دائمی‌تر استفاده کنید.
در صورت تردید یا مصرف دیرهنگام، مشاوره با پزشک یا داروساز می‌تواند راهنمای خوبی برای انتخاب صحیح و ایمن باشد.