بارداری در دوره پی‌ام‌اس (PMS)
سندرم پیش از قاعدگی یا PMS یکی از مراحل شناخته‌شده چرخه قاعدگی زنان است که با علائم جسمی و روانی خاصی همراه می‌شود. بسیاری از زنان این سوال را مطرح می‌کنند که آیا امکان بارداری در دوره پی‌ام‌اس وجود دارد یا نه؟ برای درک دقیق پاسخ، لازم است ابتدا با ساختار چرخه قاعدگی، زمان تخمک‌گذاری و جایگاه PMS در این چرخه آشنا شویم.
دوره پی‌ام‌اس (PMS) چیست و چه زمانی اتفاق می‌افتد؟
PMS مخفف عبارت “Premenstrual Syndrome” است که به مجموعه‌ای از علائم جسمی و روانی اطلاق می‌شود که معمولاً بین ۳ تا ۱۰ روز قبل از شروع قاعدگی ظاهر می‌شوند. این علائم شامل تحریک‌پذیری، درد سینه‌ها، تغییرات خلقی، نفخ، خستگی، سردرد و نوسانات احساسی هستند. این مرحله به‌طور طبیعی بعد از تخمک‌گذاری و در فاز لوتئال چرخه قاعدگی اتفاق می‌افتد.
جایگاه PMS در چرخه قاعدگی
چرخه قاعدگی زنان معمولاً بین ۲۸ تا ۳۵ روز طول می‌کشد و شامل سه مرحله اصلی است:
-
فاز فولیکولی: از روز اول قاعدگی تا تخمک‌گذاری
-
مرحله تخمک‌گذاری: آزاد شدن تخمک (معمولاً روز ۱۴ چرخه)
-
فاز لوتئال یا مرحله پیش از قاعدگی: بعد از تخمک‌گذاری تا شروع قاعدگی
PMS در فاز لوتئال قرار دارد، یعنی دوره‌ای که تخمک آزاد شده و بدن در صورت عدم باروری، آماده شروع قاعدگی می‌شود.
آیا بارداری در دوره PMS امکان‌پذیر است؟
در حالت طبیعی و با چرخه‌ای منظم، احتمال بارداری در دوره PMS بسیار پایین است. در این دوره، تخمک یا بارور شده و در مسیر تشکیل حاملگی است، یا در حال تحلیل رفتن می‌باشد و بدن آماده قاعدگی می‌شود. در نتیجه، لقاح جدید دیگر امکان‌پذیر نیست.
با این حال، عوامل خاصی وجود دارند که ممکن است این احتمال اندک را کمی افزایش دهند. در ادامه به بررسی این موارد می‌پردازیم.
عواملی که می‌توانند احتمال بارداری در دوره PMS را افزایش دهند
تخمک‌گذاری نامنظم یا دیرهنگام
در زنانی که چرخه قاعدگی نامنظم دارند یا تخمک‌گذاری آن‌ها دیرتر از حد معمول انجام می‌شود، ممکن است تخمک‌گذاری نزدیک به زمان شروع علائم PMS رخ دهد. اگر در این زمان رابطه جنسی بدون محافظت صورت گیرد، احتمال لقاح و بارداری وجود دارد.
طول عمر اسپرم در بدن
اسپرم‌ها می‌توانند تا ۵ روز در بدن زن زنده بمانند. اگر رابطه جنسی در روزهای منتهی به تخمک‌گذاری انجام شود، حتی اگر علائم PMS آغاز شده باشد، اسپرم ممکن است تا زمان آزاد شدن تخمک زنده بماند و منجر به بارداری شود.
تشخیص اشتباه علائم PMS با تخمک‌گذاری
گاهی اوقات، علائمی مانند حساسیت سینه، درد پایین شکم یا تغییر خلق ممکن است به اشتباه به عنوان PMS در نظر گرفته شوند، در حالی که این‌ها نشانه‌های تخمک‌گذاری هستند. در این صورت، ممکن است فرد وارد فاز باروری شده باشد و احتمال بارداری بالا باشد.
تفاوت بین علائم بارداری و PMS
یکی دیگر از دلایلی که باعث سردرگمی زنان در دوره PMS می‌شود، شباهت زیاد علائم PMS با علائم اولیه بارداری است. برخی از این شباهت‌ها عبارت‌اند از:
-
درد و سنگینی سینه‌ها
-
خستگی و خواب‌آلودگی
-
نوسانات خلقی
-
افزایش اشتها
-
نفخ شکم
برای تشخیص قطعی بارداری، بهترین راه استفاده از تست‌های بارداری خانگی یا آزمایش خون پس از چند روز تأخیر در قاعدگی است.
چگونه می‌توان از بارداری در PMS پیشگیری کرد؟
اگرچه احتمال بارداری در دوره PMS پایین است، اما برای زنانی که نمی‌خواهند باردار شوند، تکیه صرف بر چرخه قاعدگی و حدس زدن زمان‌های امن، روش مطمئنی نیست. استفاده از یکی از روش‌های پیشگیری مانند:
-
کاندوم
-
قرص‌های ضدبارداری
-
IUD (دستگاه داخل رحمی)
-
روش‌های هورمونی (چسب، آمپول، حلقه واژینال)
می‌تواند تا حد زیادی از بارداری ناخواسته جلوگیری کند.
برای باردار شدن در PMS چه باید کرد؟
اگرچه شانس بارداری در دوره PMS کم است، اما برخی زوج‌ها ممکن است به دلایل خاصی بخواهند از تمام فرصت‌های ممکن برای بارداری استفاده کنند. در این صورت، باید چرخه تخمک‌گذاری با دقت بیشتری پیگیری شود. ابزارهایی مانند:
-
کیت پیش‌بینی تخمک‌گذاری
-
دمای پایه بدن (BBT)
-
بررسی ترشحات دهانه رحم
می‌توانند زمان دقیق باروری را تعیین کرده و شانس بارداری را افزایش دهند.
جمع‌بندی
بارداری در دوره پی‌ام‌اس در حالت عادی غیرمحتمل است، چرا که تخمک‌گذاری پیش‌تر رخ داده و بدن در حال آماده شدن برای قاعدگی است. اما تخمک‌گذاری دیرهنگام، ماندگاری اسپرم و اشتباه در تشخیص زمان باروری می‌توانند احتمال بارداری را حتی در این بازه زمانی اندکی افزایش دهند.
برای پیشگیری از بارداری یا برنامه‌ریزی برای آن، شناخت دقیق چرخه قاعدگی و استفاده از روش‌های علمی و مطمئن بسیار ضروری است. زنان باید بدانند که تنها بر اساس حس یا علائم نمی‌توان زمان دقیق باروری یا امنیت را تعیین کرد. استفاده از ابزارهای کمکی و مشورت با پزشک متخصص می‌تواند تصمیم‌گیری آگاهانه‌تری را ممکن سازد.