عمل سزارین از چه سالی وارد ایران شد
عمل سزارین یکی از روش‌های زایمان است که در آن نوزاد از طریق برشی در ناحیه شکم و رحم مادر خارج میشود. این روش در سراسر جهان به‌عنوان گزینه‌ای جایگزین برای زایمان طبیعی مورد استفاده قرار می‌گیرد. اما سؤال اینجاست که عمل سزارین از چه سالی وارد ایران شد؟ در این مقاله به بررسی تاریخچه ورود این روش زایمان به کشور، چگونگی رواج آن، و سیر تحول آن در نظام سلامت ایران می‌پردازیم.
تاریخچه جهانی عمل سزارین
عمل سزارین از زمان‌های بسیار قدیم در تاریخ بشر وجود داشته است. نخستین اشاره‌ها به این عمل به قرن اول میلادی و حتی قبل‌تر بازمی‌گردد، اما به دلیل نبود امکانات بهداشتی و روش‌های بیهوشی، بیشتر مادرانی که تحت این عمل قرار می‌گرفتند جان خود را از دست می‌دادند. تا قرن نوزدهم، سزارین تنها در موارد مرگ مادر یا ناتوانی کامل برای زایمان طبیعی انجام می‌شد. با پیشرفت پزشکی در قرن بیستم، این عمل ایمن‌تر و رایج‌تر شد.
ورود عمل سزارین به ایران
نخستین موارد انجام سزارین در ایران را میتوان مربوط به اواخر دوران قاجار دانست، اما به‌صورت بسیار محدود و عمدتاً توسط پزشکان خارجی یا در بیمارستان‌های وابسته به کشورهای غربی انجام می‌گرفت. اسناد غیررسمی و تاریخی حاکی از آن‌اند که عمل سزارین به شکل علمی و ساختاریافته در دهه ۱۳۱۰ خورشیدی (حدود دهه ۱۹۳۰ میلادی) به‌طور رسمی وارد سیستم درمانی ایران شد.
نخستین بیمارستان‌های مجری سزارین در ایران
در دهه ۱۳۰۰ و ۱۳۱۰، با تأسیس نخستین بیمارستان‌های مدرن مانند بیمارستان سینا و بیمارستان زنان در تهران، عمل‌های جراحی مانند سزارین نیز به‌تدریج در ایران رواج یافتند. در ابتدا این اعمال تنها توسط پزشکان تحصیل‌کرده در خارج از کشور انجام می‌شد. از جمله پزشکان پیشگام در این زمینه میتوان به دکتر علی‌اکبر سیاسی و دکتر فاطمه فیروز اشاره کرد.
آموزش و گسترش عمل سزارین در دوره پهلوی
در دوران پهلوی، به‌ویژه از دهه ۱۳۴۰ به بعد، با گسترش دانشکده‌های پزشکی و ورود تجهیزات پزشکی مدرن، عمل سزارین به‌طور گسترده‌تری در سطح کشور انجام می‌شد. در این دوران، تعداد بیشتری از زنان به خدمات بیمارستانی دسترسی یافتند و عمل سزارین دیگر تنها محدود به تهران یا شهرهای بزرگ نبود.
سزارین در دهه‌های اخیر
از دهه ۱۳۷۰ به بعد، به‌ویژه با رشد چشمگیر تخصص زنان و زایمان در ایران، عمل سزارین به یکی از رایج‌ترین روش‌های زایمان تبدیل شد. متأسفانه در برخی دوره‌ها، ایران یکی از بالاترین نرخ‌های سزارین در دنیا را به خود اختصاص داد. برخی از دلایل این افزایش شامل ترس از درد زایمان طبیعی، افزایش تمایل به برنامه‌ریزی دقیق زایمان، نگرانی‌های پزشکی و توصیه پزشکان بود.
سیاست‌های کاهش نرخ سزارین در ایران
با توجه به نگرانی‌ها از افزایش بی‌رویه سزارین، وزارت بهداشت از اوایل دهه ۱۳۹۰ سیاست‌هایی را برای کاهش نرخ سزارین‌های غیرضروری آغاز کرد. این سیاست‌ها شامل آموزش ماماها، تشویق زایمان طبیعی، ایجاد اتاق‌های زایمان فیزیولوژیک، و افزایش آگاهی عمومی بود.
نتیجه‌گیری
عمل سزارین، اگرچه تاریخی بسیار طولانی دارد، اما ورود آن به ایران به شکل علمی و بیمارستانی از دهه ۱۳۱۰ خورشیدی آغاز شد. این روش که ابتدا تنها در موارد اضطراری استفاده می‌شد، به‌مرور جای خود را در نظام سلامت کشور باز کرد و امروزه یکی از روش‌های رایج زایمان است. با وجود مزایای فراوان این عمل، توجه به انجام آن تنها در موارد پزشکی ضروری می‌تواند سلامت مادر و نوزاد را تضمین کند و از آسیب‌های زایمان غیرضروری جلوگیری نماید.