تا چند روز بعد از رابطه میشود قرص اورژانسی خورد
قرص اورژانسی یکی از روش‌های پرکاربرد برای جلوگیری از بارداری ناخواسته است که معمولاً در مواقعی مانند پاره شدن کاندوم، فراموشی مصرف قرص‌های روزانه، یا نزدیکی محافظت‌نشده استفاده میشود. اما یکی از پرسش‌های مهم درباره این روش این است که تا چند روز بعد از رابطه میتوان از قرص اورژانسی استفاده کرد؟ در این مقاله به‌طور جامع و بر پایه اطلاعات علمی، به این موضوع پرداخته میشود تا بتوانید در شرایط اضطراری تصمیم‌گیری درستی داشته باشید.
قرص اورژانسی چیست و چگونه عمل میکند؟
قرص اورژانسی نوعی قرص ضد بارداری است که حاوی دوز بالایی از هورمون‌های پروژسترونی یا ترکیب پروژسترون و استروژن می‌باشد. این قرص با یکی از سه روش زیر از بارداری جلوگیری میکند:
-
جلوگیری از تخمک‌گذاری
-
جلوگیری از بارور شدن تخمک توسط اسپرم
-
جلوگیری از لانه‌گزینی تخم بارورشده در رحم
نکته مهم این است که قرص اورژانسی اثر سقط‌آور ندارد و اگر بارداری قبلاً اتفاق افتاده باشد، نمی‌تواند آن را متوقف کند.
انواع قرص‌های اورژانسی و مدت زمان مصرف
دو نوع رایج از قرص‌های اورژانسی وجود دارد که هرکدام محدودیت زمانی خاص خود را برای مصرف دارند:
قرص لوونورژسترول (Levonorgestrel)
این نوع قرص معمولاً با نام تجاری “ال‌دی” یا “لونژیل” شناخته میشود. در ایران بیشتر از قرص لوونورژسترول 1.5 میلی‌گرم استفاده میشود که باید به صورت تک‌دوز مصرف شود.
حداکثر زمان مصرف:
تا 72 ساعت (3 روز) پس از نزدیکی بدون محافظت مؤثر است، اما هرچه زودتر مصرف شود، اثربخشی بیشتری دارد. اگر در 12 ساعت اول مصرف شود، احتمال جلوگیری از بارداری تا 95 درصد است.
قرص اولی‌پریستال استات (Ulipristal Acetate)
این نوع قرص با نام تجاری “الا وان” (ellaOne) شناخته میشود. نسبت به لوونورژسترول عملکرد قوی‌تری دارد.
حداکثر زمان مصرف:
تا 120 ساعت (5 روز) بعد از رابطه جنسی محافظت‌نشده مؤثر است. البته اثربخشی آن هم با گذشت زمان کاهش می‌یابد، اما کمتر از لوونورژسترول.
بهترین زمان برای مصرف قرص اورژانسی
هر چه مصرف قرص اورژانسی زودتر پس از رابطه جنسی صورت گیرد، احتمال پیشگیری از بارداری بیشتر است. به‌طور کلی:
-
12 ساعت اول: بالاترین میزان اثربخشی (بالای 90 درصد)
-
24 تا 48 ساعت: اثر کمتر اما هنوز قابل توجه
-
بعد از 72 ساعت: لوونورژسترول تقریباً بی‌اثر میشود، اما اولی‌پریستال ممکن است هنوز مؤثر باشد.
نکاتی درباره مصرف قرص اورژانسی
-
فقط در شرایط اضطراری استفاده شود. استفاده مکرر از قرص اورژانسی توصیه نمی‌شود زیرا تعادل هورمونی بدن را به هم می‌زند.
-
در هر سیکل قاعدگی فقط یکبار از قرص اورژانسی استفاده شود.
-
در صورت استفراغ تا 3 ساعت بعد از مصرف قرص، باید دوباره قرص را مصرف کرد.
-
مصرف قرص اورژانسی ممکن است باعث تأخیر یا جلو افتادن پریود شود.
در چه مواردی مصرف قرص اورژانسی پیشنهاد میشود؟
-
پاره شدن یا لغزش کاندوم
-
فراموشی چند نوبت از قرص‌های ضد بارداری روزانه
-
رابطه جنسی بدون استفاده از روش‌های پیشگیری
-
تجاوز جنسی
عوارض احتمالی قرص اورژانسی
هرچند بیشتر خانم‌ها این قرص را بدون مشکل جدی مصرف می‌کنند، اما ممکن است با عوارضی مانند موارد زیر مواجه شوند:
-
تهوع و استفراغ
-
سرگیجه و سردرد
-
درد سینه
-
تغییر در زمان پریود بعدی (زودتر یا دیرتر از موعد)
-
لکه‌بینی
این علائم معمولاً خفیف و موقتی هستند.
اگر قرص اورژانسی مؤثر نبود چه باید کرد؟
در موارد نادری ممکن است علی‌رغم مصرف قرص اورژانسی، بارداری اتفاق بیفتد. اگر تا ۳ هفته بعد از مصرف قرص، پریود نشدید، حتماً تست بارداری انجام دهید. در صورت بارداری، این قرص آسیب خاصی به جنین وارد نمیکند، اما باید تحت نظر پزشک قرار بگیرید.
نتیجه‌گیری
به‌طور خلاصه، قرص اورژانسی باید تا حداکثر ۳ تا ۵ روز بعد از رابطه محافظت‌نشده مصرف شود، ولی بهتر است در ۲۴ ساعت اول اقدام کنید تا بیشترین اثربخشی حاصل شود. انتخاب نوع قرص (لوونورژسترول یا اولی‌پریستال) و زمان دقیق مصرف، نقش مهمی در جلوگیری موفق از بارداری دارد. توصیه میشود پیش از استفاده از این قرص‌ها، با پزشک یا داروساز مشورت کنید، به‌خصوص اگر داروی خاصی مصرف می‌کنید یا بیماری زمینه‌ای دارید.