در دوره پی‌ام‌اس (PMS) امکان بارداری هست؟
یکی از پرسش‌های رایج میان زنان، به‌ویژه آن‌هایی که قصد بارداری یا پیشگیری از آن را دارند، این است که آیا در دوران پیش از قاعدگی یا همان سندرم پیش از قاعدگی (PMS) امکان بارداری وجود دارد یا خیر؟ برای پاسخ دقیق به این سؤال، باید با چرخه قاعدگی، زمان تخمک‌گذاری و رابطه آن با بارداری آشنا شویم.
چرخه قاعدگی چگونه عمل می‌کند؟
چرخه قاعدگی یک فرآیند طبیعی در بدن زنان است که به‌طور متوسط بین ۲۸ تا ۳۵ روز طول می‌کشد. این چرخه از روز اول قاعدگی تا روز اول قاعدگی بعدی محاسبه می‌شود. به‌طور کلی این چرخه شامل سه مرحله اصلی است:
-
فاز فولیکولی (قبل از تخمک‌گذاری)
-
تخمک‌گذاری (ovulation)
-
فاز لوتئال (بعد از تخمک‌گذاری و پیش از قاعدگی)
در مرحله تخمک‌گذاری، که معمولاً حدود ۱۴ روز قبل از شروع قاعدگی بعدی رخ می‌دهد، تخمک از تخمدان آزاد می‌شود و وارد لوله فالوپ می‌شود. این زمان، بالاترین احتمال بارداری را دارد.
پی‌ام‌اس (PMS) چیست؟
سندرم پیش از قاعدگی (PMS) به مجموعه‌ای از علائم جسمی، روانی و رفتاری گفته می‌شود که چند روز تا یک هفته پیش از آغاز قاعدگی ظاهر می‌شوند. از جمله این علائم می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
-
درد سینه‌ها
-
تغییرات خلقی
-
خستگی
-
نفخ شکم
-
سردرد
-
حساسیت عاطفی
PMS در واقع مرحله پایانی چرخه قاعدگی است و بعد از تخمک‌گذاری قرار می‌گیرد. بنابراین، این دوره به‌طور طبیعی با پایان یافتن قابلیت باروری در آن چرخه همراه است.
آیا در دوران PMS امکان بارداری وجود دارد؟
به‌طور کلی، احتمال بارداری در دوره پی‌ام‌اس بسیار پایین است. دلیل آن این است که در این مرحله، تخمک‌گذاری به پایان رسیده و تخمک در صورت بارور نشدن، از بین رفته یا جذب بدن می‌شود. بدون وجود تخمک زنده در لوله فالوپ، لقاح ممکن نیست.
با این حال، چند استثنا مهم وجود دارد که باعث می‌شود احتمال بارداری در این دوره کاملاً صفر نباشد.
استثناها و موارد خاص
تخمک‌گذاری زودهنگام یا دیرهنگام
در برخی زنان، تخمک‌گذاری ممکن است زودتر یا دیرتر از معمول رخ دهد. به‌طور مثال اگر فردی دوره قاعدگی کوتاه‌تری دارد (مثلاً ۲۱ روز)، ممکن است تخمک‌گذاری به انتهای چرخه قبلی نزدیک‌تر شود و احتمال بارداری در زمانی که فرد گمان می‌کند وارد فاز PMS شده، هنوز وجود داشته باشد.
ماندگاری اسپرم در بدن
اسپرم می‌تواند تا ۵ روز در دستگاه تناسلی زن زنده بماند. اگر رابطه جنسی در روزهای نزدیک به تخمک‌گذاری یا حتی چند روز قبل از آن اتفاق بیفتد، اسپرم ممکن است تا زمان آزاد شدن تخمک زنده بماند و لقاح انجام شود.
تشخیص اشتباه علائم PMS با تخمک‌گذاری
گاهی علائم تخمک‌گذاری مانند حساسیت سینه، نوسانات خلقی یا درد پایین شکم، با علائم PMS اشتباه گرفته می‌شوند. این موضوع می‌تواند منجر به ارزیابی نادرست زمان باروری شود و احتمال بارداری ناخواسته را افزایش دهد.
چگونه می‌توان زمان دقیق بارداری‌پذیری را تشخیص داد؟
برای زنانی که قصد بارداری دارند یا به‌دنبال پیشگیری دقیق هستند، شناخت زمان تخمک‌گذاری بسیار مهم است. روش‌های زیر می‌توانند در این مسیر کمک‌کننده باشند:
-
اندازه‌گیری دمای پایه بدن (BBT)
-
بررسی ترشحات واژینال (مخاط دهانه رحم)
-
استفاده از کیت‌های پیش‌بینی تخمک‌گذاری
-
پیگیری تقویم قاعدگی برای چندین ماه
اگر زمان تخمک‌گذاری به‌درستی مشخص شود، می‌توان گفت که در فاز PMS امکان بارداری بسیار کم است، اما اگر تخمک‌گذاری دیرتر رخ دهد یا علائم اشتباه تفسیر شوند، احتمال اندکی برای لقاح وجود دارد.
احتمال بارداری ناخواسته در دوران PMS
اگرچه احتمال بارداری در دوره PMS نسبتاً پایین است، اما برای افرادی که از روش‌های پیشگیری استفاده نمی‌کنند یا از چرخه قاعدگی خود آگاهی کافی ندارند، بارداری ناخواسته همچنان ممکن است.
بنابراین، اگر هدف جلوگیری از بارداری است، بهتر است از یکی از روش‌های معتبر پیشگیری (مانند کاندوم، قرص ضدبارداری، یا IUD) استفاده شود، صرف‌نظر از اینکه در چه مرحله‌ای از چرخه قرار دارید.
جمع‌بندی
در پاسخ به این پرسش که آیا در دوران پی‌ام‌اس امکان بارداری وجود دارد یا نه، باید گفت که:
-
در حالت طبیعی، احتمال بارداری در دوران PMS بسیار پایین است.
-
تخمک‌گذاری پیش از این مرحله رخ داده و قابلیت باروری کاهش می‌یابد.
-
با این حال، تخمک‌گذاری نامنظم، ماندگاری اسپرم، یا تشخیص اشتباه زمان تخمک‌گذاری می‌تواند احتمال بارداری را هرچند اندک، ایجاد کند.
-
بهترین راه برای پیشگیری یا تسهیل بارداری، شناخت دقیق چرخه قاعدگی و استفاده از روش‌های مطمئن است.
شناخت بهتر بدن و چرخه قاعدگی نه تنها به بهداشت باروری کمک می‌کند، بلکه آرامش ذهنی و کنترل بیشتر بر تصمیمات باروری را نیز برای زنان فراهم می‌سازد.