عمل سزارین از اول تا آخر؛ هر آنچه باید بدانید
عمل سزارین یکی از روش‌های زایمان است که به دلایل مختلف پزشکی یا انتخابی، جایگزین زایمان طبیعی می‌شود. در این روش، نوزاد از طریق برشی در شکم و رحم مادر به دنیا می‌آید. برخلاف تصور عمومی، سزارین یک جراحی بزرگ شکمی است و نیازمند آمادگی جسمی، روانی و مراقبت‌های بعد از عمل است. در این مقاله، فرآیند عمل سزارین را از مراحل آمادگی پیش از عمل تا دوران نقاهت به‌طور کامل بررسی می‌کنیم.
دلایل انجام عمل سزارین
سزارین ممکن است به صورت اورژانسی یا برنامه‌ریزی‌شده انجام شود. دلایل رایج برای سزارین عبارتند از:
-
پوزیشن غیرطبیعی جنین (مثلاً بریچ یا عرضی)
-
عدم پیشرفت زایمان طبیعی
-
سابقه سزارین قبلی
-
جنین درشت یا ماکروزومی
-
دوقلو یا چندقلوزایی
-
فشار خون بالا یا پره‌اکلامپسی در مادر
-
مشکلات جفت مانند جفت سرراهی یا کندگی جفت
-
عفونت‌هایی مانند HSV یا HIV فعال
آمادگی قبل از عمل سزارین
پیش از انجام سزارین، مادر باید چندین مرحله آماده‌سازی را طی کند. این آمادگی‌ها شامل موارد زیر هستند:
-
ناشتا بودن حداقل ۸ ساعت قبل از عمل
-
بررسی آزمایشات نهایی خون و ادرار
-
گرفتن رضایت‌نامه از بیمار و همراه
-
تعیین نوع بی‌حسی (معمولاً بی‌حسی نخاعی یا اپیدورال)
در برخی موارد، برای کاهش اضطراب، پزشک ممکن است دارویی آرام‌بخش تجویز کند. همچنین موهای ناحیه عمل تراشیده شده و ناحیه شکم ضدعفونی می‌شود.
شروع عمل سزارین
پس از ورود مادر به اتاق عمل و اتصال مانیتورهای ضربان قلب و فشار خون، متخصص بیهوشی داروی بی‌حسی را تزریق می‌کند. سپس تیم جراحی که شامل جراح زنان، دستیار، پرستار اتاق عمل و ماما است، کار خود را آغاز می‌کنند.
برش اولیه
-
برشی افقی در پایین شکم (در ناحیه بیکینی) ایجاد می‌شود که معمولاً ۱۰ تا ۱۵ سانتی‌متر طول دارد.
-
سپس لایه‌های زیرین عضله و بافت به ترتیب باز می‌شوند تا به رحم برسند.
-
برش نهایی روی دیواره رحم انجام می‌شود.
تولد نوزاد
-
پزشک نوزاد را از طریق برش رحم بیرون می‌کشد.
-
در برخی موارد نیاز است فشار ملایمی روی شکم مادر وارد شود.
-
پس از بیرون آوردن نوزاد، بند ناف قطع شده و نوزاد به ماما یا پرستار تحویل داده می‌شود.
-
در صورت سلامت عمومی، نوزاد روی سینه مادر قرار داده می‌شود (تماس پوست با پوست).
بیرون آوردن جفت و بخیه
-
پس از تولد نوزاد، جفت نیز خارج می‌شود.
-
پزشک رحم را بررسی کرده و در صورت نیاز بخیه‌های داخلی می‌زند.
-
سپس هر یک از لایه‌ها به‌ترتیب بخیه زده می‌شوند.
-
در نهایت پوست شکم با بخیه قابل جذب یا چسب مخصوص بسته می‌شود.
مدت زمان عمل سزارین
در حالت معمول، عمل سزارین بین ۳۰ تا ۶۰ دقیقه طول می‌کشد. تولد نوزاد معمولاً در ۱۰ تا ۱۵ دقیقه اول رخ می‌دهد و بقیه زمان صرف بخیه و بستن لایه‌های شکم می‌شود.
دوران بعد از عمل سزارین
پس از پایان جراحی، مادر به بخش ریکاوری منتقل می‌شود تا علائم حیاتی کنترل شود. در صورت طبیعی بودن شرایط، مادر پس از چند ساعت به بخش منتقل می‌شود.
مراقبت‌های بعد از سزارین
-
مصرف داروهای مسکن و آنتی‌بیوتیک طبق تجویز پزشک
-
نوشیدن مایعات پس از چند ساعت و شروع تغذیه تدریجی
-
تشویق به راه رفتن زودهنگام برای جلوگیری از لخته خون
-
بررسی محل بخیه برای پیشگیری از عفونت
-
استفاده از شکم‌بند جهت کاهش درد و جلوگیری از افتادگی عضلات
تغذیه پس از سزارین
مادر باید رژیمی متعادل، سرشار از پروتئین، آهن، و فیبر داشته باشد تا روند بهبودی سریع‌تر طی شود. مصرف مایعات کافی نیز برای تولید شیر و جلوگیری از یبوست ضروری است.
ترخیص از بیمارستان
در صورتی که مشکلی خاص وجود نداشته باشد، مادر معمولاً ۲ تا ۳ روز پس از عمل از بیمارستان مرخص می‌شود. با این حال، ترخیص زودتر یا دیرتر بسته به شرایط فردی ممکن است.
زمان لازم برای بهبودی کامل
دوران نقاهت سزارین حدود ۴ تا ۶ هفته است. در این مدت، مادر باید از انجام فعالیت‌های سنگین، رانندگی طولانی و رابطه جنسی خودداری کند. پیاده‌روی سبک و تدریجی برای بهبود گردش خون مفید است.
مزایا و معایب سزارین نسبت به زایمان طبیعی
مزایا
-
قابل پیش‌بینی و برنامه‌ریزی‌شده
-
بدون درد زایمان طبیعی
-
در برخی موارد، ایمن‌تر برای مادر و نوزاد
معایب
-
دوره نقاهت طولانی‌تر
-
افزایش خطر عفونت و لخته خون
-
احتمال چسبندگی داخلی در آینده
-
احتمال مشکلات در بارداری‌های بعدی
نتیجه‌گیری
عمل سزارین یک روش جراحی برای زایمان است که با رعایت اصول صحیح پزشکی، می‌تواند زایمانی ایمن و بدون درد باشد. با این حال، باید توجه داشت که این عمل یک جراحی بزرگ محسوب می‌شود و به مراقبت‌های ویژه‌ای قبل و بعد از آن نیاز دارد. مشورت با پزشک متخصص زنان و بررسی دقیق شرایط بارداری می‌تواند در انتخاب بهترین روش زایمان نقش مهمی ایفا کند. انتخاب آگاهانه، همراه با آمادگی روحی و جسمی، کلید موفقیت در تجربه‌ای مثبت از زایمان خواهد بود.