چگونه بفهمیم جنین دختر است یا پسر؟
یکی از هیجان‌انگیزترین بخش‌های دوران بارداری برای والدین، دانستن جنسیت جنین است. این کنجکاوی طبیعی، باعث شده تا روش‌های مختلفی، از باورهای سنتی تا تکنیک‌های پیشرفته پزشکی، برای تعیین جنسیت جنین مطرح شوند. در حالی که برخی روش‌ها صرفاً جنبه سرگرمی دارند، برخی دیگر دقت بسیار بالایی داشته و اطلاعات ژنتیکی مهمی را نیز فراهم می‌کنند. در ادامه به بررسی این روش‌ها می‌پردازیم.
روش‌های قطعی و علمی تعیین جنسیت
روش‌های علمی بر پایه بررسی کروموزوم‌های جنسی (X و Y) یا مشاهده مستقیم اندام تناسلی جنین بنا شده‌اند و دقت بالایی دارند:
-
سونوگرافی: سونوگرافی یکی از رایج‌ترین و بی‌خطرترین روش‌ها برای تعیین جنسیت جنین است. در این روش، پزشک با استفاده از امواج صوتی، تصاویری از جنین تهیه می‌کند و می‌تواند با مشاهده اندام تناسلی خارجی، جنسیت را تشخیص دهد. بهترین زمان برای سونوگرافی تعیین جنسیت، معمولاً بین هفته ۱۸ تا ۲۰ بارداری است. در این زمان، اندام تناسلی جنین به اندازه کافی تکامل یافته و وضوح تصویر برای تشخیص بالا است. البته در برخی موارد و با دستگاه‌های پیشرفته، از هفته ۱۴ بارداری نیز ممکن است جنسیت قابل تشخیص باشد، اما دقت آن کمتر است. موقعیت جنین در رحم، میزان مایع آمنیوتیک و مهارت سونوگرافیست نیز بر دقت تشخیص تأثیرگذار است.
-
آزمایش خون NIPT (Non-Invasive Prenatal Testing) یا Cell-Free DNA: این آزمایش یک روش غیرتهاجمی و بسیار دقیق است که معمولاً برای غربالگری ناهنجاری‌های کروموزومی جنین (مانند سندرم داون) انجام می‌شود. در این آزمایش، قطعات کوچک DNA جنین که در خون مادر در گردش هستند، بررسی می‌شوند. از آنجا که وجود کروموزوم Y در DNA جنین، نشان‌دهنده پسر بودن است، این آزمایش می‌تواند جنسیت جنین را نیز با دقت بالای ۹۹% مشخص کند. آزمایش NIPT معمولاً از هفته ۱۰ بارداری به بعد قابل انجام است و یکی از سریع‌ترین راه‌ها برای اطلاع از جنسیت محسوب می‌شود.
-
نمونه‌برداری از پرزهای کوریونی (CVS) و آمنیوسنتز: این دو روش، آزمایش‌های تهاجمی هستند که برای تشخیص قطعی ناهنجاری‌های ژنتیکی و کروموزومی جنین (مانند تعیین جنسیت) انجام می‌شوند. CVS معمولاً بین هفته ۱۰ تا ۱۳ بارداری با نمونه‌برداری از بافت جفت صورت می‌گیرد، در حالی که آمنیوسنتز اغلب بین هفته ۱۵ تا ۱۸ بارداری با نمونه‌برداری از مایع آمنیوتیک انجام می‌شود. این روش‌ها دقت ۱۰۰% دارند، اما به دلیل تهاجمی بودن و خطر بسیار اندک سقط جنین، تنها زمانی توصیه می‌شوند که پزشک ضرورت پزشکی برای بررسی ژنتیکی جنین تشخیص دهد، نه صرفاً برای تعیین جنسیت.
-
روش PGD (Preimplantation Genetic Diagnosis) در IVF: این روش تنها برای زوج‌هایی قابل اجرا است که از طریق لقاح آزمایشگاهی (IVF) باردار می‌شوند. در PGD، قبل از کاشت جنین در رحم، یک سلول از جنین برداشته شده و از نظر ژنتیکی بررسی می‌شود. این روش امکان تعیین جنسیت جنین را با دقت نزدیک به ۱۰۰% فراهم می‌کند و زوجین می‌توانند جنین با جنسیت مورد نظر خود را برای انتقال به رحم انتخاب کنند. این روش بیشتر برای پیشگیری از بیماری‌های ژنتیکی وابسته به جنسیت استفاده می‌شود.
باورهای رایج و روش‌های سنتی (بدون پشتوانه علمی)
در طول تاریخ، باورها و روش‌های سنتی زیادی برای پیش‌بینی جنسیت جنین وجود داشته است. این روش‌ها علمی نیستند و صرفاً جنبه سرگرمی دارند:
- شکل شکم مادر: برخی معتقدند اگر شکم مادر گرد و پهن باشد، جنین دختر است و اگر نوک‌تیز و رو به جلو باشد، جنین پسر.
- ویارهای غذایی: گفته می‌شود ویار به شیرینی نشان‌دهنده دختر و ویار به ترشی یا شوری نشان‌دهنده پسر است.
- حالت تهوع صبحگاهی: عده‌ای معتقدند تهوع شدیدتر در بارداری نشانه دختر بودن جنین است.
- ضربان قلب جنین: باور بر این است که ضربان قلب بالای ۱۴۰ در دقیقه برای جنین دختر و کمتر از آن برای جنین پسر است. (این باور از نظر علمی رد شده است).
- روش حلقه و نخ، تقویم چینی و …: روش‌هایی هستند که بر اساس حدس و گمان یا الگوهای تصادفی کار می‌کنند و دقت علمی ندارند.
هیچ یک از این باورهای سنتی پایه علمی ندارند و نمی‌توان به آن‌ها برای تعیین جنسیت جنین اطمینان کرد. تغییرات بدن در دوران بارداری تحت تأثیر هورمون‌ها و عوامل فیزیولوژیکی است و ربطی به جنسیت جنین ندارد.
نتیجه‌گیری
برای اطلاع دقیق و قابل اعتماد از جنسیت جنین، بهترین راه مراجعه به پزشک و استفاده از روش‌های علمی مانند سونوگرافی (از هفته ۱۸ تا ۲۰) و آزمایش خون NIPT (از هفته ۱۰) است. روش‌های تهاجمی مانند CVS و آمنیوسنتز نیز دقت بسیار بالایی دارند اما به دلیل خطرات احتمالی، فقط در موارد خاص پزشکی توصیه می‌شوند. باورهای سنتی صرفاً جنبه سرگرمی دارند و نباید برای تصمیم‌گیری‌های مهم پزشکی به آن‌ها اتکا کرد. همواره برای هرگونه نگرانی یا سؤال در مورد بارداری و سلامت جنین، با پزشک متخصص مشورت کنید.