علت عقب افتادن پریود و لکه‌بینی
عادت ماهانه یا پریود، یکی از نشانه‌های بارز سلامت دستگاه تولیدمثل در زنان است. هرگونه اختلال در نظم پریود، از جمله عقب افتادن قاعدگی یا لکه‌بینی‌های غیرمعمول، می‌تواند نشانه‌ای از تغییرات هورمونی، بارداری یا حتی بیماری‌های زمینه‌ای باشد. گاهی این دو حالت هم‌زمان رخ می‌دهند و نگرانی افراد را افزایش می‌دهند.
در این مقاله، به بررسی دقیق و علمی دلایل شایع عقب افتادن پریود همراه با لکه‌بینی پرداخته و تفاوت آن با پریود طبیعی یا بارداری را بررسی می‌کنیم.
بارداری؛ اولین احتمال در تأخیر پریود همراه با لکه‌بینی
اگر خانمی در چرخه اخیر خود رابطه جنسی محافظت‌نشده داشته باشد و با تأخیر پریود همراه با لکه‌بینی مواجه شود، اولین احتمال باید بارداری باشد. در مراحل ابتدایی بارداری، برخی زنان ممکن است به‌جای پریود معمولی، تنها چند لکه خون مشاهده کنند. این پدیده به عنوان لکه‌بینی لانه‌گزینی شناخته می‌شود و معمولاً حدود ۶ تا ۱۲ روز پس از لقاح رخ می‌دهد.
ویژگی‌های لکه‌بینی لانه‌گزینی عبارت‌اند از:
-
خون‌ریزی بسیار کم (چند قطره)
-
رنگ قهوه‌ای یا صورتی روشن
-
بدون لخته یا درد شدید
-
مدت زمان کوتاه (۱ تا ۳ روز)
اگر این شرایط با عقب افتادن پریود همراه باشد، بهتر است تست بارداری انجام شود.
استرس و فشارهای روانی
استرس‌های روحی و روانی یکی از دلایل مهم اختلالات قاعدگی هستند. استرس می‌تواند با تأثیر بر هیپوتالاموس، عملکرد تخمدان‌ها را مختل کرده و تخمک‌گذاری را به تأخیر اندازد. در این شرایط ممکن است پریود کامل رخ ندهد، اما لکه‌بینی‌هایی پراکنده یا کوتاه‌مدت دیده شود.
تأثیر استرس ممکن است در مواردی مانند موارد زیر بروز کند:
-
اضطراب در محل کار یا خانه
-
افسردگی یا بحران‌های روانی
-
وقایع ناگهانی مانند فوت، بیماری یا طلاق
اختلالات هورمونی
تعادل هورمونی نقش کلیدی در نظم چرخه قاعدگی دارد. هرگونه اختلال در این سیستم می‌تواند باعث عقب افتادن پریود و لکه‌بینی شود. مهم‌ترین اختلالات هورمونی مؤثر در این زمینه عبارت‌اند از:
سندرم تخمدان پلی‌کیستیک (PCOS)
یکی از شایع‌ترین علل بی‌نظمی قاعدگی، سندرم تخمدان پلی‌کیستیک است. در این بیماری، تخمک‌گذاری به‌طور منظم انجام نمی‌شود و سطح آندروژن‌ها (هورمون‌های مردانه) بالاتر از حد طبیعی است. در نتیجه، زنان مبتلا ممکن است به‌جای پریود کامل، لکه‌بینی‌های گاه‌به‌گاه داشته باشند.
مشکلات تیروئید
کم‌کاری یا پرکاری تیروئید نیز می‌تواند چرخه قاعدگی را به هم بریزد. تیروئید در تنظیم سوخت‌وساز و عملکرد هورمونی بدن نقش دارد و هرگونه اختلال در آن ممکن است باعث تأخیر پریود یا لکه‌بینی شود.
بالا بودن پرولاکتین
هورمون پرولاکتین که عمدتاً در دوران بارداری و شیردهی ترشح می‌شود، در صورت افزایش غیرطبیعی (مثلاً به دلیل تومور هیپوفیز)، می‌تواند تخمک‌گذاری را مهار کرده و پریود را متوقف یا نامنظم کند.
قرص‌ها و روش‌های پیشگیری از بارداری
استفاده از قرص‌های ضدبارداری، آمپول‌ها یا دستگاه‌های داخل رحمی (IUD) می‌تواند در ابتدای مصرف یا پس از قطع، باعث بی‌نظمی‌هایی در چرخه قاعدگی شود. در برخی موارد، این تغییرات شامل عقب افتادن پریود و لکه‌بینی‌های پراکنده خواهد بود.
معمولاً بدن پس از ۳ تا ۶ ماه با این تغییرات سازگار می‌شود، اما اگر لکه‌بینی‌ها ادامه‌دار شوند یا همراه با علائم دیگر باشند، نیاز به بررسی پزشکی وجود دارد.
تخمک‌گذاری و لکه‌بینی میانی
در برخی زنان، لکه‌بینی در زمان تخمک‌گذاری رخ می‌دهد که معمولاً در اواسط چرخه (روزهای ۱۲ تا ۱۶) دیده می‌شود. این نوع لکه‌بینی، به دلیل کاهش ناگهانی استروژن و تحریک دیواره رحم در زمان آزاد شدن تخمک ایجاد می‌شود.
در این حالت، ممکن است فرد تصور کند پریودش زودتر از موعد شروع شده، در حالی‌که این تنها یک علامت طبیعی از تخمک‌گذاری است.
عفونت‌های رحمی یا دهانه رحم
عفونت‌های دستگاه تناسلی، از جمله عفونت‌های دهانه رحم یا داخل رحم (مانند واژینیت یا اندومتریت)، می‌توانند باعث لکه‌بینی‌های مکرر و تأخیر در پریود شوند. این نوع عفونت‌ها ممکن است همراه با علائم زیر باشند:
-
ترشحات بدبو
-
خارش یا سوزش
-
درد لگن یا پایین شکم
در این موارد، درمان آنتی‌بیوتیکی تحت نظر پزشک ضروری است.
کیست یا تومور تخمدانی
وجود کیست‌های ساده یا پیچیده در تخمدان‌ها می‌تواند باعث اختلال در تخمک‌گذاری شود. در نتیجه، چرخه قاعدگی به‌هم ریخته و به‌جای پریود طبیعی، لکه‌بینی رخ دهد.
در موارد نادر، تومورهای خوش‌خیم یا بدخیم نیز می‌توانند با تأخیر پریود و خون‌ریزی‌های نامنظم خود را نشان دهند.
علائم هشداردهنده برای مراجعه به پزشک
اگرچه در بسیاری از موارد عقب افتادن پریود یا لکه‌بینی طبیعی و گذرا است، اما در برخی شرایط باید حتماً با پزشک مشورت شود. علائم نگران‌کننده شامل موارد زیر هستند:
-
تأخیر پریود بیش از ۲ ماه بدون دلیل مشخص
-
لکه‌بینی مکرر یا خون‌ریزی شدید بین پریودها
-
درد شدید لگن، شکم یا کمر
-
تب، ترشحات غیرطبیعی یا بوی بد واژن
-
سابقه سقط مکرر یا نازایی
روش‌های تشخیص و درمان
پزشک برای تشخیص علت دقیق، ممکن است از آزمایش‌های زیر استفاده کند:
-
آزمایش خون برای بررسی سطح هورمون‌ها
-
تست بارداری (ادرار یا خون)
-
سونوگرافی رحم و تخمدان‌ها
-
بررسی عفونت‌های رحمی یا واژینال
-
بیوپسی آندومتر در موارد خاص
درمان بسته به علت، ممکن است شامل تنظیم هورمونی، آنتی‌بیوتیک، قرص جلوگیری، یا حتی جراحی (در صورت وجود توده یا کیست بزرگ) باشد.
جمع‌بندی
عقب افتادن پریود همراه با لکه‌بینی می‌تواند ناشی از شرایط مختلفی از جمله بارداری، استرس، اختلالات هورمونی، مصرف دارو، عفونت یا مشکلات تخمدانی باشد. تشخیص دقیق نیاز به بررسی‌های پزشکی و آزمایشگاهی دارد. در صورتی که این شرایط به‌طور مکرر اتفاق افتد یا با علائم هشداردهنده همراه باشد، حتماً باید با پزشک متخصص مشورت شود.
آگاهی از بدن، پیگیری منظم چرخه قاعدگی و توجه به تغییرات ناگهانی، بهترین راه برای حفظ سلامت باروری و پیشگیری از مشکلات پیچیده‌تر است.